हुरहुर...

दिवाळी जवळ येतेय आणि माझं माहेरी जाणंही. या वर्षी सगळेच सण नवे नवे होते. नवी जागा, नवीन प्रथा, नवे लोकं आणि नवी हुरहुर सणासुदीच्या दिवसात कधीही नं लागलेली.

सुरुवात झाली ती गणेशोत्सवाने. इथे गणेशोत्सव जरी असला तरी महाराष्ट्राइतक्या प्रमाणावर साजरी केला जात नाही. गणपतीच्या दहा दिवसांत प्रत्येक दिवशी माझं मन तिथल्या आठवणीने खट्टु होत होतं. गणेशचतुर्थीला २१ दुर्वांच्या २१ जुड्यां तोडायला निघालेली माझी स्वारीच माझ्या डोळ्यापुढे आली. ते एक काम मी फ़ार मनोभावे करत असे. बरं फ़क्त २१ च जुड्या नसायच्या त्यात आजीसाठी एक, बाबांसाठी एक, आईसाठी एक अश्या जास्तंच्या ५ जुड्या तोडाव्या लागायच्या. मग अथर्वशीर्षाचे २१ आवर्तनं. आईने केलेला मोदकांचा नैवेद्य. सगळं सगळं डोळ्यापुढे येत होतं प्रत्येक दिवशी. आई गेली आणि ती करत असलेले सणंही गेले. गणपती बाप्पांना मनोमन पुढच्या वर्षी लवकर या म्हंटले आणि आमच्या घरी नक्की या ही स्पेशल रिक्वेस्ट ही केली..

हरतालिका हे मी तिसरीपासुन करत असलेलं व्रत मी याही वर्षी केलं. माझ्या मनाजोगता नवरा दिल्याबद्दल शिवशंकराचे स्पेशल आभार मानले मी यावेळी; )

विदर्भात महालक्ष्म्यांचा सण खुप मोठ्या प्रमाणात साजरा केला जातो. सुंदर मुखवटे असलेल्या ज्येष्ठा कनिष्ठांना मी यावेळी मी प्रचंड मिस केलं. आईला कुणी विचारलं तिच्या मुलाबाळांबद्दल की ती आमचा उल्लेख ज्येष्ठा कनिष्ठा असा करत असे. आमच्या घरी महालक्ष्म्या मांडत नसु आम्ही, पण आई ओळखीच्या काकुकडे आणि मामांकडॆ जाऊन ओटी भरत असे. मामांकडल्या मुखवट्यांचे घारे डोळे माझ्यासाठी विशेष आकर्षण असायचे आणि अजुनही आहेत. तिथे जाऊन प्रत्यक्षात त्या मूर्ती बघण्याचा आनंद खरंच मी शब्दात मांडु शकत नाही. महालक्ष्मी पर्सोनिफ़ाईड असं म्हणता येईल कदाचित. असा महालक्ष्मी चा सणही विदर्भात आनंदाने साजरा केल्या गेला. मी नव्हते तिथे पण माझं मन मात्र होत्ं तिथेच छ्कुसोबत ओटी भरतांना.

म्हणता म्हणता नवरात्री येऊन ठेपली. आमची कुलदेवता रेणुकादेवी असल्याने आई घरी घट बसवायची आणि ते ९ दिवस ती सुट्टी घ्यायची म्हणुन आम्ही विशेष खुष असायचो..

लहानपणी आजीकडॆ घट बसायचे नाहीत पण बाजुलाच एक देवीचं देऊळ होतं(आहे) आजोबा देवीच्या देवळात सकाळी पुजा करायला जायचे रोज त्यामुळे तिथेच नवरात्र साजरा करायचो आम्ही. रोज सकाळ संध्याकाळ आरत्या आणि प्रसाद. एका नवरात्रात कुमारिका म्हणुन आजीने दिलेला खण आणि त्याचं शिवलेलं परकर पोलकं मला अजुनही आठवतं. अष्टमीचा उपास आणि नवमीच्या पारण्याच्या नैवेद्यानंतर लगेचच दसरा यायचा. लहानपणी आपट्याच्या पानाला सोनेरी रंग लावायचो मी आणि मामा. आणि ती पानं आपल्या आवडत्या स्पेशल व्यक्तींना द्यायचो. सीमोलंघन करायचो आणि घरी येउन लाकडाच्या तलवारीने तांदुळाचा रावण मारायचो. भारी मज्जा होती सगळी.

इकडे नवरात्रात घट बसवत नाहीत पण "कोलु" नावाचा प्रकार असतो. कोलु म्हणजे ३, ५, ७ या पैकी कितीही पायऱ्या तयार करुन त्यावर पुराणातील कथा लहान लहान बाहुल्यांच्या सहाय्याने मांडायच्या. सगळ्या शक्तींचं प्रतिक म्हणुन कलशही ठेवायचा. त्या कोलुमध्ये मांडलेल्या कथा रोज बदलायच्या म्हणजे ९ दिवसाच्या ९ कथा. लहान मुलांना या सगळ्या पौराणिक कथा समजावण्यासाठी कोलुचा उपयोग होतो असं मला शेजारच्या काकुंनी सांगितलं. मला ही पध्दत खुप आवडली. रोज संध्याकाळी कोलु जवळ बसुन श्लोक म्हणायचे आणि सुंडल(दाक्षिणी पध्दतीचे चणे) चा प्रसाद द्यायचा.

या नवरात्रात सगळ्यात जास्तं मला आठवण आली ती आरत्यांची. इथे कुणीच, कुठल्याही देवळात आरती करतांना दिसत नाही. फ़क्तं काहिसं पुट्पुटत कापुर ओवाळतात. असं अख्ख्या आरतीला गुंडाळण्यात इथल्या पंड्यांना काय मजा येते कुणास ठाऊक. एरवी प्रत्येक गोष्टीत डिटेल मध्ये जाणारे दाक्षिणात्य लोक इथेच कसा काय शॉर्टकट मारतात हे मला कळत नाही.

पुढच्या वर्षी कोलु बसवेनच पण त्याच्यासमोर मोठमोठ्याने अंबाबाईची आरती म्हंटल्याशिवाय राहणार नाही हे मात्र मी मनोमन ठरवले.

दिवाळी आठंच दिवसावर येऊन ठेपलीए. यावेळेस आमची पहीली दिवाळी... नवऱ्याबरोबर साजरा होणारा पहीला दीपोत्सव.. माहेरीच साजरा करायचा असल्याने.. सण वजा सगळ्या सणात वाटलेली हुरहुर..

आजकाल माहेरी जाता जाता चेन्नई सोडतांनाही मला कसंतरी वाटायला लागलं आहे. माहेर, माहेरचे सण आणि तिथली सगळी मंडळी यांचं गुणगान गात गात सासर कधी आपलंसं होउन जातं कळतंच नाही. आणि मग कधीमधी माहेरी असतांनाही आपण सासरचं कौतुक करायला लागतो आपल्या नकळत... :)

सुरुवात झाली ती गणेशोत्सवाने. इथे गणेशोत्सव जरी असला तरी महाराष्ट्राइतक्या प्रमाणावर साजरी केला जात नाही. गणपतीच्या दहा दिवसांत प्रत्येक दिवशी माझं मन तिथल्या आठवणीने खट्टु होत होतं. गणेशचतुर्थीला २१ दुर्वांच्या २१ जुड्यां तोडायला निघालेली माझी स्वारीच माझ्या डोळ्यापुढे आली. ते एक काम मी फ़ार मनोभावे करत असे. बरं फ़क्त २१ च जुड्या नसायच्या त्यात आजीसाठी एक, बाबांसाठी एक, आईसाठी एक अश्या जास्तंच्या ५ जुड्या तोडाव्या लागायच्या. मग अथर्वशीर्षाचे २१ आवर्तनं. आईने केलेला मोदकांचा नैवेद्य. सगळं सगळं डोळ्यापुढे येत होतं प्रत्येक दिवशी. आई गेली आणि ती करत असलेले सणंही गेले. गणपती बाप्पांना मनोमन पुढच्या वर्षी लवकर या म्हंटले आणि आमच्या घरी नक्की या ही स्पेशल रिक्वेस्ट ही केली..

हरतालिका हे मी तिसरीपासुन करत असलेलं व्रत मी याही वर्षी केलं. माझ्या मनाजोगता नवरा दिल्याबद्दल शिवशंकराचे स्पेशल आभार मानले मी यावेळी; )

हालक्ष्म्यांचा सण खुप मोठ्या प्रमाणात साजरा केला जातो. सुंदर मुखवटे असलेल्या ज्येष्ठा कनिष्ठांना मी यावेळी मी प्रचंड मिस केलं. आईला कुणी विचारलं तिच्या मुलाबाळांबद्दल की ती आमचा उल्लेख ज्येष्ठा कनिष्ठा असा करत असे. आमच्या घरी महालक्ष्म्या मांडत नसु आम्ही, पण आई ओळखीच्या काकुकडे आणि मामांकडॆ जाऊन ओटी भरत असे. मामांकडल्या मुखवट्यांचे घारे डोळे माझ्यासाठी विशेष आकर्षण असायचे आणि अजुनही आहेत. तिथे जाऊन प्रत्यक्षात त्या मूर्ती बघण्याचा आनंद खरंच मी शब्दात मांडु शकत नाही. महालक्ष्मी पर्सोनिफ़ाईड असं म्हणता येईल कदाचित. असा महालक्ष्मी चा सणही विदर्भात आनंदाने साजरा केल्या गेला. मी नव्हते तिथे पण माझं मन मात्र होत्ं तिथेच छ्कुसोबत ओटी भरतांना.

म्हणता म्हणता नवरात्री येऊन ठेपली. आमची कुलदेवता रेणुकादेवी असल्याने आई घरी घट बसवायची आणि ते ९ दिवस ती सुट्टी घ्यायची म्हणुन आम्ही विशेष खुष असायचो..

लहानपणी आजीकडॆ घट बसायचे नाहीत पण बाजुलाच एक देवीचं देऊळ होतं(आहे) आजोबा देवीच्या देवळात सकाळी पुजा करायला जायचे रोज त्यामुळे तिथेच नवरात्र साजरा करायचो आम्ही. रोज सकाळ संध्याकाळ आरत्या आणि प्रसाद. एका नवरात्रात कुमारिका म्हणुन आजीने दिलेला खण आणि त्याचं शिवलेलं परकर पोलकं मला अजुनही आठवतं. अष्टमीचा उपास आणि नवमीच्या पारण्याच्या नैवेद्यानंतर लगेचच दसरा यायचा. लहानपणी आपट्याच्या पानाला सोनेरी रंग लावायचो मी आणि मामा. आणि ती पानं आपल्या आवडत्या स्पेशल व्यक्तींना द्यायचो. सीमोलंघन करायचो आणि घरी येउन लाकडाच्या तलवारीने तांदुळाचा रावण मारायचो. भारी मज्जा होती सगळी.

इकडे नवरात्रात घट बसवत नाहीत पण "कोलु" नावाचा प्रकार असतो. कोलु म्हणजे ३, ५, ७ या पैकी कितीही पायऱ्या तयार करुन त्यावर पुराणातील कथा लहान लहान बाहुल्यांच्या सहाय्याने मांडायच्या. सगळ्या शक्तींचं प्रतिक म्हणुन कलशही ठेवायचा. त्या कोलुमध्ये मांडलेल्या कथा रोज बदलायच्या म्हणजे ९ दिवसाच्या ९ कथा. लहान मुलांना या सगळ्या पौराणिक कथा समजावण्यासाठी कोलुचा उपयोग होतो असं मला शेजारच्या काकुंनी सांगितलं. मला ही पध्दत खुप आवडली. रोज संध्याकाळी कोलु जवळ बसुन श्लोक म्हणायचे आणि सुंडल(दाक्षिणी पध्दतीचे चणे) चा प्रसाद द्यायचा.

या नवरात्रात सगळ्यात जास्तं मला आठवण आली ती आरत्यांची. इथे कुणीच, कुठल्याही देवळात आरती करतांना दिसत नाही. फ़क्तं काहिसं पुट्पुटत कापुर ओवाळतात. असं अख्ख्या आरतीला गुंडाळण्यात इथल्या पंड्यांना काय मजा येते कुणास ठाऊक. एरवी प्रत्येक गोष्टीत डिटेल मध्ये जाणारे दाक्षिणात्य लोक इथेच कसा काय शॉर्टकट मारतात हे मला कळत नाही.

पुढच्या वर्षी कोलु बसवेनच पण त्याच्यासमोर मोठमोठ्याने अंबाबाईची आरती म्हंटल्याशिवाय राहणार नाही हे मात्र मी मनोमन ठरवले.

दिवाळी आठंच दिवसावर येऊन ठेपलीए. यावेळेस आमची पहीली दिवाळी... नवऱ्याबरोबर साजरा होणारा पहीला दीपोत्सव.. माहेरीच साजरा करायचा असल्याने.. सण वजा सगळ्या सणात वाटलेली हुरहुर..

आजकाल माहेरी जाता जाता चेन्नई सोडतांनाही मला कसंतरी वाटायला लागलं आहे. माहेर, माहेरचे सण आणि तिथली सगळी मंडळी यांचं गुणगान गात गात सासर कधी आपलंसं होउन जातं कळतंच नाही. आणि मग कधीमधी माहेरी असतांनाही आपण सासरचं कौतुक करायला लागतो आपल्या नकळत... :दिवाळी जवळ येतेय आणि माझं माहेरी जाणंही. या वर्षी सगळेच सण नवे नवे होते. नवी जागा, नवीन प्रथा, नवे लोकं आणि नवी हुरहुर सणासुदीच्या दिवसात कधीही नं लागलेली.

सुरुवात झाली ती गणेशोत्सवाने. इथे गणेशोत्सव जरी असला तरी महाराष्ट्राइतक्या प्रमाणावर साजरी केला जात नाही. गणपतीच्या दहा दिवसांत प्रत्येक दिवशी माझं मन तिथल्या आठवणीने खट्टु होत होतं. गणेशचतुर्थीला २१ दुर्वांच्या २१ जुड्यां तोडायला निघालेली माझी स्वारीच माझ्या डोळ्यापुढे आली. ते एक काम मी फ़ार मनोभावे करत असे. बरं फ़क्त २१ च जुड्या नसायच्या त्यात आजीसाठी एक, बाबांसाठी एक, आईसाठी एक अश्या जास्तंच्या ५ जुड्या तोडाव्या लागायच्या. मग अथर्वशीर्षाचे २१ आवर्तनं. आईने केलेला मोदकांचा नैवेद्य. सगळं सगळं डोळ्यापुढे येत होतं प्रत्येक दिवशी. आई गेली आणि ती करत असलेले सणंही गेले. गणपती बाप्पांना मनोमन पुढच्या वर्षी लवकर या म्हंटले आणि आमच्या घरी नक्की या ही स्पेशल रिक्वेस्ट ही केली..

हरतालिका हे मी तिसरीपासुन करत असलेलं व्रत मी याही वर्षी केलं. माझ्या मनाजोगता नवरा दिल्याबद्दल शिवशंकराचे स्पेशल आभार मानले मी यावेळी; )

विदर्भात महालक्ष्म्यांचा सण खुप मोठ्या प्रमाणात साजरा केला जातो. सुंदर मुखवटे असलेल्या ज्येष्ठा कनिष्ठांना मी यावेळी मी प्रचंड मिस केलं. आईला कुणी विचारलं तिच्या मुलाबाळांबद्दल की ती आमचा उल्लेख ज्येष्ठा कनिष्ठा असा करत असे. आमच्या घरी महालक्ष्म्या मांडत नसु आम्ही, पण आई ओळखीच्या काकुकडे आणि मामांकडॆ जाऊन ओटी भरत असे. मामांकडल्या मुखवट्यांचे घारे डोळे माझ्यासाठी विशेष आकर्षण असायचे आणि अजुनही आहेत. तिथे जाऊन प्रत्यक्षात त्या मूर्ती बघण्याचा आनंद खरंच मी शब्दात मांडु शकत नाही. महालक्ष्मी पर्सोनिफ़ाईड असं म्हणता येईल कदाचित. असा महालक्ष्मी चा सणही विदर्भात आनंदाने साजरा केल्या गेला. मी नव्हते तिथे पण माझं मन मात्र होत्ं तिथेच छ्कुसोबत ओटी भरतांना.

म्हणता म्हणता नवरात्री येऊन ठेपली. आमची कुलदेवता रेणुकादेवी असल्याने आई घरी घट बसवायची आणि ते ९ दिवस ती सुट्टी घ्यायची म्हणुन आम्ही विशेष खुष असायचो..

लहानपणी आजीकडॆ घट बसायचे नाहीत पण बाजुलाच एक देवीचं देऊळ होतं(आहे) आजोबा देवीच्या देवळात सकाळी पुजा करायला जायचे रोज त्यामुळे तिथेच नवरात्र साजरा करायचो आम्ही. रोज सकाळ संध्याकाळ आरत्या आणि प्रसाद. एका नवरात्रात कुमारिका म्हणुन आजीने दिलेला खण आणि त्याचं शिवलेलं परकर पोलकं मला अजुनही आठवतं. अष्टमीचा उपास आणि नवमीच्या पारण्याच्या नैवेद्यानंतर लगेचच दसरा यायचा. लहानपणी आपट्याच्या पानाला सोनेरी रंग लावायचो मी आणि मामा. आणि ती पानं आपल्या आवडत्या स्पेशल व्यक्तींना द्यायचो. सीमोलंघन करायचो आणि घरी येउन लाकडाच्या तलवारीने तांदुळाचा रावण मारायचो. भारी मज्जा होती सगळी.

इकडे नवरात्रात घट बसवत नाहीत पण "कोलु" नावाचा प्रकार असतो. कोलु म्हणजे ३, ५, ७ या पैकी कितीही पायऱ्या तयार करुन त्यावर पुराणातील कथा लहान लहान बाहुल्यांच्या सहाय्याने मांडायच्या. सगळ्या शक्तींचं प्रतिक म्हणुन कलशही ठेवायचा. त्या कोलुमध्ये मांडलेल्या कथा रोज बदलायच्या म्हणजे ९ दिवसाच्या ९ कथा. लहान मुलांना या सगळ्या पौराणिक कथा समजावण्यासाठी कोलुचा उपयोग होतो असं मला शेजारच्या काकुंनी सांगितलं. मला ही पध्दत खुप आवडली. रोज संध्याकाळी कोलु जवळ बसुन श्लोक म्हणायचे आणि सुंडल(दाक्षिणी पध्दतीचे चणे) चा प्रसाद द्यायचा.

या नवरात्रात सगळ्यात जास्तं मला आठवण आली ती आरत्यांची. इथे कुणीच, कुठल्याही देवळात आरती करतांना दिसत नाही. फ़क्तं काहिसं पुट्पुटत कापुर ओवाळतात. असं अख्ख्या आरतीला गुंडाळण्यात इथल्या पंड्यांना काय मजा येते कुणास ठाऊक. एरवी प्रत्येक गोष्टीत डिटेल मध्ये जाणारे दाक्षिणात्य लोक इथेच कसा काय शॉर्टकट मारतात हे मला कळत नाही.

पुढच्या वर्षी कोलु बसवेनच पण त्याच्यासमोर मोठमोठ्याने अंबाबाईची आरती म्हंटल्याशिवाय राहणार नाही हे मात्र मी मनोमन ठरवले.

दिवाळी आठंच दिवसावर येऊन ठेपलीए. यावेळेस आमची पहीली दिवाळी... नवऱ्याबरोबर साजरा होणारा पहीला दीपोत्सव.. माहेरीच साजरा करायचा असल्याने.. सण वजा सगळ्या सणात वाटलेली हुरहुर..

आजकाल माहेरी जाता जाता चेन्नई सोडतांनाही मला कसंतरी वाटायला लागलं आहे. माहेर, माहेरचे सण आणि तिथली सगळी मंडळी यांचं गुणगान गात गात सासर कधी आपलंसं होउन जातं कळतंच नाही. आणि मग कधीमधी माहेरी असतांनाही आपण सासरचं कौतुक करायला लागतो आपल्या नकळत... :)